Laust fé og stöðug fjá­r­mögn­un

Samkvæmt reglugerð (ESB) 2015/61 ber lánastofnunum skylda til að:

• Skila skýrslum og viðhalda að lágmarki 100% lausafjárhlutfalli á hverjum tíma í öllum gjaldmiðlum samtals.
• Skila skýrslum og hafa eftirlit með hlutfalli í einstökum gjaldmiðlum þar sem heildarskuldbindingar eru jafnar eða umfram 5% af heildarskuldum lánastofnunar (e. significant currency).
• Tryggja að gjaldmiðlasamsetning lausafjáreigna þeirra sé í samræmi við gjaldmiðlasamsetningu nettó útflæðis þeirra að teknu tilliti til vægis skv. reglunum.

Þá er að finna heimild fyrir Seðlabankann til að krefjast þess að lánastofnanir lágmarki gjaldmiðlamisræmi með því að takmarka hlutfall nettó útflæðis lausafjár í tilteknum gjaldmiðli sem mæta má á álagstíma með lausafjáreignum í öðrum gjaldmiðli. Slíkar takmarkanir gilda aðeins fyrir reikningsskilagjaldmiðil eða gjaldmiðil yfir framangreindum viðmiðunarmörkum.

Í reglum um lausafjárhlutfall lánastofnana er gerð krafa um að lánastofnanir uppfylli að lágmarki:

• 50% lausafjárhlutfall í íslenskum krónum, sbr. 1. mgr. 3. gr. reglnanna.
• 80% lausafjárhlutfall í evru, ef skuldbindingar í evrum nema 10% eða meira af heildarskuldbindingum viðkomandi lánastofnunar, sbr. 2. mgr. 3. gr. reglnanna.

Reglurnar taka til móðurfélags og samstæðu þar sem lánastofnun er móðurfélag í henni. Lánastofnunum er skylt að senda Seðlabankanum a.m.k. mánaðarlega skýrslu um upplýsingar sem liggja til grundvallar útreikningi á lausafjárhlutfallinu á því formi sem kveðið er á um í reglugerð framkvæmdastjórnar (ESB) 2021/451, sbr. reglur nr. 1345/2024, um gagnaskil fjármálafyrirtækja. Skýrslum um laust fé skal skilað til Seðlabankans fyrir fimmtánda dag hvers mánaðar vegna móðurfélags og samstæðu. Lausafjárkröfur taka til 30 daga lausafjárhlutfalls og skulu uppfylltar á hverjum tíma. Komi til þess að lánastofnun sé, eða fyrirsjáanlegt sé að hún verði, innan næstu sex mánaða, undir lágmarki reglnanna skal hún án tafar tilkynna Seðlabankanum um það skriflega og tilgreina ástæður á fullnægjandi hátt. Viðkomandi lánastofnun skal enn fremur leggja fram tímasetta áætlun um hvernig hún hyggst ná lágmarki lausafjárhlutfalls samkvæmt reglunum.

Auk lausafjárskýrslna skal skila innstæðuyfirliti og viðbótar lausafjárskýrslum (e. additional monitoring metrics, AMM) til upplýsingar. Einnig skal veita allar þær upplýsingar sem Seðlabankinn telur nauðsynlegar til að geta betur metið lausafjárstöðu lánastofnunar eða framkvæmt álagspróf. Skýrslunum er skilað á XBRL-formi í gegnum gagnaskilakerfi Seðlabankans.

Nauðsynleg stöðug fjármögnun eru eignir innan og utan efnahagsreiknings margfaldaðar með viðeigandi vægi og reiknast sem hærri fjárhæð eftir því sem stærra hlutfall eignasafnsins er til langs tíma eða talið illseljanlegt. Þannig hefur útlánasafnið til að mynda mismunandi vægi eftir tímalengd og tegund útlána. Því hærri sem nauðsynleg fjármögnun verður þeim mun meiri tiltæka stöðuga fjármögnun þarf sem telst t.d. vera eigið fé, skuldir með lengri eftirstöðvatíma en ár og önnur langtímafjármögnun.
Samkvæmt ákvæðum CRR reglugerðarinnar, sbr. CRR II, er lánastofnunum skylt að:

• Skila skýrslum og viðhalda að lágmarki 100% hlutfalli stöðugrar fjármögnunar á hverjum tíma í öllum gjaldmiðlum samtals.
• Skila skýrslum og hafa eftirlit með hlutfalli í einstökum gjaldmiðlum þar sem heildarskuldbindingar eru jafnar eða umfram 5% af heildarskuldum lánastofnunar (e. significant currency).
• Tryggja að gjaldmiðlasamsetning fjármögnunar sé í samræmi við gjaldmiðlasamsetningu eigna þeirra að teknu tilliti til vægis skv. reglunum.

Þá er að finna heimild fyrir Seðlabankann til að gera sérstakar kröfur í þeim tilgangi að lágmarki gjaldmiðlamisræmi með því að takmarka hlutfall nauðsynlegrar stöðugrar fjármögnunar í tilteknum gjaldmiðli sem mæta má með tiltækri stöðugri fjármögnun í öðrum gjaldmiðli. Slíkar takmarkanir gilda aðeins fyrir reikningsskilagjaldmiðil eða gjaldmiðil yfir framangreindum viðmiðunarmörkum. Ekki hafa verið innleiddar sértækar kröfur um stöðuga fjármögnun hér á landi. 
Kröfur um stöðuga fjármögnun taka til móðurfélags og samstæðu þar sem lánastofnun er móðurfélag í henni. Lánastofnanir skulu skila Seðlabankanum a.m.k. ársfjórðungslega skýrslum um stöðuga fjármögnun á því formi sem kveðið er á um í reglugerð framkvæmdastjórnar (ESB) 2021/451, sbr. reglur nr. 1345/2024, um gagnaskil fjármálafyrirtækja. Komi til þess að lánastofnun sé, eða fyrirsjáanlegt sé að hún verði, undir lágmarki hlutfalls stöðugrar fjármögnunar skal hún án tafar tilkynna Seðlabankanum um það skriflega og tilgreina ástæður á fullnægjandi hátt. Viðkomandi lánastofnun skal enn fremur leggja fram tímasetta áætlun um hvernig hún hyggst ná lágmarki hlutfalls stöðugrar fjármögnunar.
Auk þess skal veita allar þær upplýsingar sem Seðlabankinn telur nauðsynlegar til að geta betur metið fjármögnunaráhættu lánastofnunar. Skýrslunum er skilað á XBRL-formi í gegnum gagnaskilakerfi Seðlabankans.