Meginmál

Halli á viðskiptajöfnuði 59,5 ma.kr. á fyrsta árs-fjórðungi 2025 – hrein staða við útlönd jákvæð um 43,3% af VLF

Á fyrsta ársfjórðungi 2025 var 59,5 ma.kr. halli á viðskiptajöfnuði við útlönd. Það er 30,3 ma.kr. betri niðurstaða en ársfjórðunginn á undan en 22 ma.kr. lakari en á sama fjórðungi árið 2024. Halli á vöruskiptajöfnuði var 85,3 ma.kr. en 19,7 ma.kr. afgangur á þjónustujöfnuði. (Sjá á vef Hagstofunnar).

Afgangur á frumþáttatekjum nam 18,3 ma.kr. en 12,3 ma.kr. halli var á rekstrarframlögum (tafla 1).

Þetta kemur fram í nýbirtum upplýsingum á vef Seðlabanka Íslands sem sýna bráðabirgðayfirlit yfir greiðslujöfnuð við útlönd á fyrsta ársfjórðungi 2025 og erlenda stöðu þjóðarbúsins í lok ársfjórðungsins.

Tafla 1: Greiðslujöfnuður

Ma.kr.2024/12024/22024/32024/42025/1

Viðskiptajöfnuður

-37,6

-39,7

42,8

-89,8

-59,5

   Vöruskiptajöfnuður

-51,8

-87,7

-71,5

-104,1

-85,3

   Þjónustujöfnuður

15,7

66,6

134,9

59,3

19,7

   Jöfnuður frumþáttatekna

8,9

-5,8

-10,8

-30,7

18,3

   Rekstrarframlög, nettó

-10,4

-12,8

-9,7

-14,3

-12,3

Jöfnuður fjárframlaga

-0,6

-1,2

-0,3

-1,0

-0,8

Fjármagnsjöfnuður

37,3

-44,1

77,1

-121,2

21,0

   Bein fjárfesting

9,8

-23,4

-19,0

-351,6

-45,1

   Verðbréf

-191,1

105,4

27,5

181,3

58,5

   Afleiður

0,1

1,5

-2,8

-3,6

0,0

   Önnur fjárfesting

99,5

-106,2

73,5

43,4

13,2

   Gjaldeyrisforði

119,0

-21,4

-2,1

9,2

-5,6

   Skekkjur og vantalið, nettó

75,5

-3,2

34,6

-30,4

81,4

Í lok ársfjórðungsins var hrein staða við útlönd jákvæð um 2.034 ma.kr. eða 43,3% af vergri landsframleiðslu (VLF) og versnaði um 77 ma.kr. eða 1,6% af VLF á fjórðungnum. Erlendar eignir þjóðarbúsins námu 6.771 ma.kr. í lok ársfjórðungsins en skuldir 4.737 ma.kr. Á fjórðungnum batnaði staðan um 21 ma.kr. vegna fjármagnsviðskipta. Erlendar eignir jukust um 126 ma.kr. og skuldir um 105 ma.kr. Gengis- og verðbreytingar lækkuðu virði eigna á ársfjórðungnum um 168 ma.kr. og skulda um 89 ma.kr. og leiddu því til 79 ma.kr. lakari hreinnar erlendrar stöðu. Gengi krónunnar hækkaði um tæp 1,3% á fjórðungnum miðað við gengisskráningarvog. Verð á erlendum verðbréfamörkuðum lækkaði um 2,1% milli fjórðunga og verð á bréfum á innlendum hlutabréfamarkaði um 6,2%.

Tafla 2: Breyting á erlendri stöðu þjóðarbúsins á milli ársfjórðunga

Ma.kr.Staða í lok 2024/4FjármagnsjöfnuðurGengis- og verðbreytingarAðrar breytingarStaða í lok 2025/1

Erlendar eignir, alls

6.814

126

-168

-1

6.771

   Bein fjárfesting

1.072

-52

116

-6

1.129

   Verðbréf

4.014

175

-246

1

3.944

   Afleiður*

17

0

-11

11

17

   Önnur fjárfesting

826

8

-13

-6

816

   Gjaldeyrisforði

885

-6

-14

0

865

Erlendar skuldir, alls

4.703

105

-89

19

4.737

   Bein fjárfesting

2.013

-7

-44

18

1.980

   Verðbréf

1.410

117

-14

0

1.512

   Afleiður*

11

0

-10

7

8

   Önnur fjárfesting

1.268

-5

-21

-6

1.237

Hrein staða þjóðarbúsins

2.111

21

-79

-19

2.034

(%) af VLF 

44,9%

0,4%

-1,7%

-0,4%

43,3%

*Aðrar breytingar eru taldar undir gengis- og verðbreytingum fyrir afleiður.

Endurskoðun hagtalna

Seðlabanki Íslands hefur endurskoðað ársfjórðungslegar hagtölur greiðslujafnaðar og erlendrar stöðu þjóðarbúsins aftur til ársins 1995. Meiriháttar endurskoðun (e. benchmark revision) er framkvæmd á 5 ára fresti, síðast árið 2020. 

Áhrif endurskoðunarinnar á viðskiptajöfnuð eru sýnd á meðfylgjandi mynd. Breytingar á hagtölum vöru- og þjónustuviðskipta eru í samræmi við tölur sem Hagstofa Íslands birti í síðustu viku.

Viðskiptajöfnuður var endurskoðaður að meðaltali um 0,2% af VLF yfir tímabilið. Endurmat á þjónustuviðskiptum er stór þáttur í endurskoðun árin 2010 til 2024. Árið 2023 voru þjónustuviðskipti endurskoðuð um svipaða upphæð og árin á undan en á móti kemur endurskoðun á endurfjárfestingu í beinni erlendri fjárfestingu sem nemur um 3% af VLF. Aðrar endurskoðanir á þáttatekjum beinnar fjárfestingar eru mun minni og ná aftur til 2022. Tekjur af erlendum verðbréfum voru endurskoðaðar fyrir árin 2012 til 2017 um sem nemur 0,6% af VLF.

Launagjöld voru endurskoðuð til hækkunar á bilinu 0,1-1,2% af VLF frá 2005 til 2024. Það eru launatekjur erlendra launþega frá innlendum launagreiðendum en áhrifin koma til lækkunar á jöfnuði þáttatekna. Stuðst er við gögn sem eiga uppruna sinn í staðgreiðsluskrá Skattsins en þær sýna mun nákvæmari mynd af tekjum erlendra launþega en áður. Einnig er stuðst við ný gögn um tekjur staðarráðinna starfsmanna íslenskra sendiráða í útlöndum.

Launatekjur voru einnig endurskoðaðar með tilliti til tekna staðarráðinna starfsmanna erlendra sendiráða á Íslandi en áhrif þessa eru lítil eða innan við 0,1% af VLF. 
Rekstrarframlög voru endurskoðuð fyrir sama tímabil, að miklu leyti vegna hækkunar á áætluðum skatttekjum og lífeyrissjóðsgreiðslum erlendra launþega.

Erlend staða þjóðarbúsins hefur verið endurskoðuð aftur til 1995. Á tímabilinu frá 2014 til 2024 nemur endurskoðunin á bilinu 0,4 - 3,2% af VLF og árið 2008 nemur hún 1,4% af VLF. Önnur ár nemur endurskoðunin minna en 0,2% af VLF.

Endurskoðun áranna 2022 til 2024 er helst vegna beinnar fjárfestingar og verðbréfafjárfestingar. Töluverð hækkun var vegna endurmats á erlendum séreignalífeyri árin 2013 til 2024 eða sem nemur 0,5 - 1,7% af VLF. Að auki breytist erlend staða um sem nemur 1% af VLF vegna endurmats á innstæðum innlánsstofnana í erlendum bönkum.

Frétt nr. 9/2025