Meginmál

Rafevran og áhrif hennar á Íslandi - í ritinu Vettvangur

Seðlabanki Íslands hefur gefið út annað tölublað af Vettvangi - Vefriti um efnahags- og fjármál. Í ritinu er fjallað um rafevruna og áhrif hennar á Íslandi. Höfundar eru Arnór Sighvatsson, Axel Kristinsson, Emelía Bragadóttir, Grímur Sigurðarson, Guðrún Þórdís Guðmundsdóttir, Lúðvík Elíasson og Margrét Sæmundsdóttir. Í ritinu er fjallað um áform um útgáfu rafevru, áhrif útgáfunnar á greiðslumiðlun, miðlun peningastefnu, fjármálastöðugleika, peningalegt sjálfræði og fjármagnshreyfingar.

Í Vettvangi eru birtar höfundarmerktar greinar eftir starfsfólk Seðlabankans sem eiga að höfða til breiðs lesendahóps. Markmið útgáfunnar er að miðla á aðgengilegan hátt þekkingu er varðar helstu málefnasvið Seðlabankans. Skoðanir sem fram koma í greinum sem birtast í Vettvangi eru á ábyrgð höfunda og endurspegla ekki endilega afstöðu Seðlabanka Íslands.

Ágrip
Rafevruverkefni evrukerfisins var hleypt af stokkunum árið 2021 og árið 2023 hófst markvisst undirbúningsstarf við útgáfu rafevru. Endanleg ákvörðun um útgáfu hefur þó enn ekki verið tekin. Markmið útgáfu rafevrunnar er að gera seðlabankafé aðgengilegt almenningi með stafrænum hætti, en hingað til hefur almenningur aðeins getað notað seðlabankafé í formi seðla og myntar. Viðskiptabankafé hefur hins vegar lengi verið aðgengilegt almenningi á rafrænu formi, t.d. í formi innistæðna. Lögð er áhersla á að notkun rafevru geri greiðslumiðlun á evrusvæðinu minna háða erlendum kortaskemum og söluaðilum rafveskja sem heyra undir lögsögur utan Evrópusambandsins. Gert er ráð fyrir að rafevran muni gera greiðslumiðlun innan evrusvæðisins aðgengilegri, ódýrari, skilvirkari og öruggari. Í grein þessari er leitað svara við því hvaða áhrif útgáfa rafevru gæti haft á greiðslumiðlun á Íslandi, milli landa, og þar með á gjaldeyrismarkað og miðlun peningastefnu. Niðurstaða höfunda er að við venjulegar aðstæður, þegar viðunandi jafnvægi ríkir í þjóðarbúskapnum, muni rafevra sem tengd yrði krónu með öruggum hætti ekki hafa teljandi áhrif á þjóðhagslegan stöðugleika heldur fyrst og fremst jákvæð míkróhagfræðileg áhrif. Hins vegar gæti almenn notkun rafevru eða annars seðlabankarafeyris í greiðslumiðlun aukið nokkuð á óstöðugleika yrði þjóðarbúskapurinn og fjármálakerfið fyrir áföllum sem gætu leitt til áhlaups á krónuna.