Útlána­könn­un Seðlabanka Íslands; fjórði árs­fjórðung­ur 2025

Seðlabankinn framkvæmir ársfjórðungslega útlánakönnun á meðal viðskiptabankanna fjögurra. Spurt er um mat þeirra á þróun framboðs og eftirspurnar eftir lánsfé, og auk þess hvaða þætti þeir telji að hafi haft ráðandi áhrif á framboð á síðustu þremur mánuðum. Einnig er spurt um væntingar viðskiptabankanna um horfur næstu sex mánuði. Könnunin var síðast framkvæmd 1.  til 14. október sl., áður en dómur Hæstaréttar féll um skilmála óverðtryggðra íbúðalána með breytilega vexti. Niðurstöðurnar eru byggðar á meðaltali svara viðskiptabankanna.

Helstu niðurstöður

Niðurstöður könnunarinnar gefa til kynna að framboð viðskiptabankanna á útlánum til heimila hafi haldist óbreytt síðustu þrjá mánuði. Bankarnir gera ráð fyrir lítilsháttar aukningu í framboði íbúðarlána til heimila á næstu sex mánuðum en að framboð annara útlána til heimila haldist óbreytt á tímabilinu.[1] Bankarnir greindu frá lítilsháttar aukningu í eftirspurn heimila eftir húsnæðis- og bílalánum á síðustu þremur mánuðum og gera jafnframt ráð fyrir minniháttar aukningu í eftirspurn húsnæðislána á næstu sex mánuðum.

Reglur bankanna um útlán til heimila voru óbreyttar á síðustu þremur mánuðum samkvæmt svörum viðskiptabankanna og gera þeir ráð fyrir að þær haldist óbreyttar á næstu sex mánuðum. Þá er talið að samkeppni við aðra banka um útlán til heimila muni aukast á næstu sex mánuðum.

Vextir á verðtryggðum og óverðtryggðum útlánum til heimila voru óbreyttir á síðustu þremur mánuðum en vaxtaálag á óverðtryggðum lánum hefur hækkað lítillega samkvæmt svörum bankanna. Gert er ráð fyrir að vextir og vaxtaálag á óverðtryggðum útlánum taki aftur að lækka á næstu sex mánuðum samhliða væntingum um lækkun meginvaxta, lægri fjármögnunarkostnað og breytt regluverk. Þess má geta að til stendur að CRR3 reglugerð Evrópusambandsins verði innleidd í íslensk lög fyrir árslok. Reglugerðin felur m.a. í sér breytingar á eiginfjárbindingu bankanna vegna útlána, sem hefur áhrif á það hvernig lán eru verðlögð.

Bankarnir greina frá því að framboð fyrirtækjalána í íslenskum krónum hafi verið óbreytt á síðustu þremur mánuðum en að framboð fyrirtækjalána í erlendum gjaldmiðlum hafi aukist lítillega á sama tíma. Gera þeir ráð fyrir svipaðri þróun á næstu sex mánuðum. Samkvæmt svörum bankanna hefur eftirspurn minni fyrirtækja eftir lánsfjármögnun staðið í stað á síðustu þremur mánuðum en eftirspurn stærri fyrirtækja aukist lítillega. Gert er ráð fyrir að eftirspurn fyrirtækja eftir útlánum í íslenskum krónum dragist lítillega saman á næstu sex mánuðum, bæði meðal minni og stærri fyrirtækja.

Reglur bankanna um lánveitingar til fyrirtækja hafa staðið óbreyttar á síðustu þremur mánuðum samkvæmt könnuninni og ekki er gert ráð fyrir breytingum á reglum um lánveitingar á næstu sex mánuðum. Bankarnir vænta aukinnar samkeppni um fyrirtækjaútlán frá bæði öðrum bönkum og öðrum aðilum á lánamarkaði á næstu sex mánuðum. Þá vænta þeir einnig aukinnar samkeppni um útlán til stærri fyrirtækja vegna markaðsfjármögnunar.

Vextir og vaxtaálag á útlánum til fyrirtækja hafa lítið breyst á síðustu þremur mánuðum samkvæmt svörum bankanna. Gert er ráð fyrir að vextir á óverðtryggðum útlánum til stærri fyrirtækja lækki lítillega á næstu sex mánuðum og byggir það á væntingum um lækkun stýrivaxta Seðlabanka Íslands á tímabilinu. Á sama tíma búast bankarnir við að vaxtaálag á bæði verðtryggðum útlánum og útlánum í erlendum gjaldmiðlum til fyrirtækja aukist lítillega. Byggir það á væntingum um breytingar á regluverki.

*Í könnuninni er lánum til heimila skipt upp í húsnæðislán, bílalán og önnur lán. Lánum til fyrirtækja er skipt upp í langtíma- og skammtímalán. Jafnframt er spurt sérstaklega um lán í erlendum gjaldmiðlum bæði fyrir heimili og fyrirtæki.