Meginmál

Kal­kofn­inn

kalkofninn

Fjármálastöðugleiki í hnotskurn mars 2025

Stríðsátök geisa áfram í Úkraínu og fyrir botni Miðjarðarhafs. Víða í nágrannalöndum Íslands hefur pólitísk óvissa aukist og vaxandi spennu gætir í samskiptum þjóða. Mörg ríki Evrópu hafa aukið útgjöld til varnarmála á síðustu mánuðum og þar er búist við áframhaldandi hallarekstri hins opinbera. Aukin áhersla er á verndarstefnu í alþjóðaviðskiptum, sem ýtir enn frekar undir brotamyndun í alþjóðastjórnmálum, truflar framboðskeðjur, eykur viðskiptakostnað, truflar verðmyndun á mörkuðum og hefur neikvæð áhrif á fjárfestingu og efnahagsumsvif. Til lengri tíma getur hægt á vexti framleiðslugetu heimsbúskapsins. Viðbúið er að áhrifin nái hingað til lands með beinum eða óbeinum hætti, meðal annars með minni efnahagsumsvifum og minni eftirspurn eftir ferðum til Íslands.

27. mars 2025

Kalkofninum er ritstýrt af varaseðlabankastjórum Seðlabanka Íslands. Markmiðið með útgáfunni er að:

  • Stuðla frekar að vandaðri og upplýstri umræðu um málefnasvið Seðlabankans
  • Auka framboð á aðgengilegu efni um starfsemi og verkefni bankans.
  • Vekja athygli á útgáfum bankans og því sem efst er á baugi hverju sinni
  • Vera vettvangur þar sem stjórnendur og annað starfsfólk geta sett fram áhugavert efni sem tengist sérsviði þeirra innan bankans og á erindi við almenning.

Greinar sem birtast í Kalkofninum þurfa ekki að endurspegla stefnu Seðlabanka Íslands.

74 niðurstöður
Fjöldi á síðu
kalkofninn

Hver yrðu möguleg áhrif þess ef alþjóðlegar verðhækkanir reynast þrálátari en nýjasta grunnspá Seðlabankans gerir ráð fyrir?

Alþjóðleg verðbólga hefur aukist töluvert undanfarið. Það má rekja til þess að eftirspurn hefur aukist hratt á sama tíma og flöskuhálsar hafa myndast í virðiskeðjum um allan heim vegna farsóttarinnar og ýmissa framboðsáfalla sem dunið hafa á heimsbúskapnum undanfarið ár.

24. nóvember 2021
kalkofninn

Peningamál í hnotskurn

Alþjóðlegur hagvöxtur reyndist meiri á fyrri árshelmingi en gert var ráð fyrir í ágústspá Peningamála en útlit er fyrir að hann verði lakari á seinni hluta ársins. Þar vega þungt áhrif viðvarandi framboðshnökra sem koma m.a. fram í skorti á íhlutum í framleiðslu fjölda iðnvara og flöskuhálsum í vöruflutningum.

18. nóvember 2021
kalkofninn

Almennir fjárfestar leita í áhættusamari eignir

Mikil breyting hefur orðið á þátttöku almennings á hlutabréfamarkaði undanfarin ár. Hlutabréfaeign landsmanna hefur liðlega tvöfaldast milli áranna 2017 og 2020 og meðalfjöldi daglegra viðskipta á innlendum hlutabréfamarkaði hefur aukist verulega að undanförnu. Þá hefur metþátttaka verið í almennum útboðum hlutabréfa síðastliðin tvö ár. Lágt vaxtastig virðist hafa haft áhrif á eignadreifingu almennra fjárfesta. Hægt hefur á vexti heildareignar almennra fjárfesta í verðbréfasjóðum en töluverður vöxtur hefur orðið á heildareignum í sérhæfðum sjóðum fyrir almenna fjárfesta, sem almennt eru áhættusamari en verðbréfasjóðir.

9. nóvember 2021
kalkofninn

Seðlabankar hafa hlutverki að gegna í loftslagsmálum

Network for Greening the Financial System (NGFS) er samtök seðlabanka og fjármálaeftirlita víða um heim sem hafa lýst vilja sínum til að stuðla að bestu framkvæmd áhættustýringar í fjármálageiranum á sviði loftslagsmála og að stuðla að sjálfbærri og umhverfisvænni fjárfestingu. Samtökin birtu í dag yfirlýsingu, NGFS Glasgow Declaration, í tengslum við loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna. Seðlabanki Íslands á aðild að NGFS og birti í dag ásamt öðrum meðlimum samtakanna yfirlýsingu til stuðnings markmiðum NGFS og setti einnig fram sín eigin markmið í tilefni af ráðstefnunni.

3. nóvember 2021
kalkofninn

Ný lög um gjaldeyrismál - Höft afnumin en viðbúnaður áfram til staðar

Í sumar tóku gildi ný heildarlög um gjaldeyrismál nr. 70/2021. Með lögunum féllu brott eldri lög um gjaldeyrismál nr. 87/1992, lög um krónueignir sem háðar eru sérstökum takmörkunum (aflandskrónur) nr. 37/2016 sem og ýmsar reglur og reglugerðir sem tengdust fjármagnshöftum. Lögin marka þáttaskil, en með þeim eru síðustu takmarkanir fjármagnshafta sem voru í gildi frá efnahagsáfallinu 2008 úr sögunni.

2. nóvember 2021
kalkofninn

Fjártækni og seðlabankar

Hraðfara tækniþróun í fjármálaþjónustu undanfarið hefur getið af sér hugtakið fjártækni (e. FinTech). Engin algild skilgreining er á hugtakinu en það er notað um hvers kyns tækninýsköpun í fjármálaþjónustu sem getur leitt til nýrra viðskiptalíkana, hugbúnaðar, ferla eða vara í greiðsluþjónustu og haft áhrif á fjármálamarkaði og stofnanir og á það hvernig fjármálaþjónusta er veitt. Myntslátta og útgáfa seðla eru dæmi um fyrri tíma fjártækniafurðir en nær í tíma eru útgáfa greiðslukorta og innleiðing hraðbanka. Á tíunda áratug síðustu aldar olli netið byltingu í fjártækni, fyrst með netbönkum og síðar með flóru smáforrita sem nota má til að greiða með. Seðlabankar fylgjast grannt þeirri hröðu þróun sem á sér stað á þessu sviði og leitast við að glöggva sig á tækifærum sem í fjártækni geta falist en einnig áhættu sem henni kunna að fylgja.

26. október 2021
kalkofninn

Gjaldmiðillinn sem kom inn úr kuldanum: fjármagnshöft og upplýsingagildi gjaldeyrisviðskipta

Rannsóknum á uppbyggingu gjaldeyrismarkaða og hvernig viðskipti eiga sér stað á markaði hefur fjölgað undanfarin ár og þær hafa dýpkað skilning á því hvernig gengi gjaldmiðla ákvarðast og hvernig upplýsingar miðlast um markaðinn.

19. október 2021
kalkofninn

Lífeyrissjóðir - Nokkur orð um kostnað og ávöxtun

Íslenska lífeyrissjóðakerfið er stórt með tilliti til flestra efnahagslegra þátta. Lífeyrissparnaður hérlendis um þessar mundir er 6.300 ma.kr. og árleg fjárfestingarþörf sjóðanna um 400 ma.kr. Fjármagn lífeyrissjóðanna leitar því víða innanlands og erlendis. Sjóðirnir eru helsta uppspretta ellilífeyris og mikilvægi þeirra mun aukast enn frekar á næstu árum samhliða vaxandi lífeyrissparnaði.

12. október 2021
kalkofninn

Kerfisáhætta fer vaxandi

Seðlabanki Íslands gaf fyrir skömmu út ritið Fjármálastöðugleiki 2021/2. Ritið kemur út tvisvar á ári. Því er meðal annars ætlað að stuðla að upplýstri umræðu um styrk- og veikleika fjármálakerfisins og áhættu sem því kann að vera búin bæði af þjóðhagslegum og rekstrarlegum toga. Samandregna niðurstöðu ritsins má sjá á mynd 1. Í ritinu kemur fram að Seðlabankinn varar við því að hætta sé á að hratt hækkandi eignaverð samhliða auknum skuldavexti heimila geti falið í sér vaxandi kerfisáhættu. Mat bankans er einnig að staða stóru viðskiptabankanna þriggja sé mjög sterk og viðnámsþróttur þeirra mikill.

4. október 2021
kalkofninn

Nýleg þjóðhagsspá og nýjar þjóðhagsreikningatölur

Seðlabanki Íslands birti nýja þjóðhagsspá hinn 26. ágúst síðastliðinn, tæpri viku áður en Hagstofan birti fyrstu bráðabirgðatölur um þjóðhagsreikninga á öðrum ársfjórðungi ásamt endurskoðun eldri talna.

4. október 2021