Meginmál

Kal­kofn­inn

kalkofninn
peningastefna

Hvernig hefur peningastefnan áhrif á þjóðarbúskapinn?

Hvernig hefur peningastefnan áhrif á efnahagsumsvif og verðbólgu? Hversu langan tíma tekur fyrir þessi áhrif að koma fram og hversu mikil eru þau? Þetta eru meðal lykilspurninga við mótun peningastefnunnar á hverjum tíma. Þessum farvegum peningastefnunnar um þjóðarbúið er lýst með því sem kallað er miðlunarferli peningastefnunnar.

2. júní 2025

Kalkofninum er ritstýrt af varaseðlabankastjórum Seðlabanka Íslands. Markmiðið með útgáfunni er að:

  • Stuðla frekar að vandaðri og upplýstri umræðu um málefnasvið Seðlabankans
  • Auka framboð á aðgengilegu efni um starfsemi og verkefni bankans.
  • Vekja athygli á útgáfum bankans og því sem efst er á baugi hverju sinni
  • Vera vettvangur þar sem stjórnendur og annað starfsfólk geta sett fram áhugavert efni sem tengist sérsviði þeirra innan bankans og á erindi við almenning.

Greinar sem birtast í Kalkofninum þurfa ekki að endurspegla stefnu Seðlabanka Íslands.

76 niðurstöður
Fjöldi á síðu
kalkofninn

Neytendur og hættur á fjármálamarkaði

Undanfarin þrjú ár hafa einkennst af miklum sveiflum á fjármálamörkuðum. Þegar Covid faraldurinn skall á heimsbyggðinni af fullum þunga í mars 2020 lækkaði hlutabréfaverð verulega víða um heim, en náði sér fljótlega á strik og hækkaði mikið á seinni hluta árs 2020 og á árinu 2021. Á fyrstu níu mánuðum ársins 2022 féll hins vegar verð hlutabréfa og skuldabréfa víðast hvar, m.a. vegna vaxandi verðbólgu, hækkandi vaxtastigs og áhrifa innrásar Rússlands í Úkraínu. Þá hafa sumar sýndareignir (e. crypto assets) orðið sérstaklega illa úti á árinu, t.d. lækkaði verð bitcoin um tæplega 60% á sama tímabili.

27. október 2022
kalkofninn

Stýring loftslagsáhættu fjármálafyrirtækja

Þrátt fyrir að stutt sé síðan sum fjármálafyrirtæki fóru að stýra þeirri fjárhagslegu áhættu sem þau standa frammi fyrir vegna loftslagsbreytinga (loftslagsáhætta) hefur nokkur þróun átt sér stað á því sviði. Í þessari grein er fjallað um hana.

20. október 2022
kalkofninn

Netöryggismál í brennidepli á viðsjárverðum tímum

Netöryggismál eru hvarvetna í brennidepli en árlega valda tölvu- og netárásir almenningi, fyrirtækjum og stofnunum miklum fjárhagslegum skaða og óþægindum. Af skýrslum Alþjóðaefnahagsráðsins (e. World Economic Forum, WEF) undanfarin ár má sjá að stofnunin metur netárásir meðal alvarlegustu ógna sem steðja að heimsbyggðinni. Kemur það vart á óvart enda sýna tölur að netárásum fjölgar stöðugt frá ári til árs bæði hér á landi og á heimsvísu.

30. september 2022
kalkofninn

Markaðsaðstæður á erlendum lánsfjármörkuðum eru krefjandi

Seðlabanki Íslands gaf í dag út ritið Fjármálastöðugleiki 2022/2. Ritið kemur út tvisvar á ári. Því er meðal annars ætlað að stuðla að upplýstri umræðu um styrk- og veikleika fjármálakerfisins og áhættu sem því kann að vera búin bæði af þjóðhagslegum og rekstrarlegum toga.

28. september 2022
kalkofninn

Mat á loftslagsáhættu

Þótt vísindamenn hafi lengi varað við áhættunni af loftslagsbreytingum er það einungis á síðari misserum sem samfélög og þjóðríki í heild sinni hafa farið að bregðast við áhættunni með markvissum hætti. Þar eru fjármálafyrirtæki engin undantekning.

5. júlí 2022
kalkofninn

Þróun á húsnæðismarkaði og virkni lánþegaskilyrða

Þrátt fyrir hertar takmarkanir Seðlabankans á lánþegaskilyrðum og vaxtahækkanir hefur kerfisáhætta á húsnæðismarkaði aukist nokkuð síðustu misseri. Í þessari grein verður reynt að varpa ljósi á þróunina á fasteignamarkaði út frá sjónarhóli kerfisáhættu og þjóðhagsvarúðar. Jafnframt verður fjallað um áhrif þeirra takmarkana sem lánþegaskilyrði fela í sér á fasteignalánamarkaðinn.

1. júlí 2022
kalkofninn

Gagnvirkir Hagvísar og stafræn vegferð Seðlabankans

Hagvísar Seðlabanka Íslands eru gefnir út í dag í fyrsta sinn á gagnvirku formi. Með þessu er stigið tímamótaskref í stafrænni vegferð bankans í átt að bættri miðlun upplýsinga. Hagvísar voru fyrst gefnir út í upphafi árs 2002, þ.e. fyrir rúmlega tuttugu árum síðan, og hafa verið gefnir út í núverandi mynd síðan sumarið 2008 þar sem notendur hafa getað skoðað ritið á PDF-formi og sótt tímaraðir gagna í Excel-skjöl. Gagnvirkir Hagvísar eru framfaraskref sem gerir notendum þeirra kleift að vinna með gögn á aðgengilegri og auðveldari hátt en áður.

30. júní 2022
kalkofninn

Umbrot á fjármálamarkaði kalla á nýjar áherslur við eftirlit

Fjármálamarkaðurinn einkennist nú af meiri og hraðari breytingum en oft áður. Ýmsir kraftar valda því samtímis að íslenski fjármálamarkaðurinn hefur breyst á undanförnum árum og er nú allt í senn alþjóðlegri, fjölbreyttari, flóknari og tæknivæddari en áður. Þessum breytingum fylgja margvíslegar áskoranir og tækifæri, bæði fyrir neytendur og fyrirtæki.

16. júní 2022
kalkofninn

Innlendar birgðir – týndi hlekkur íslenskra þjóðhagsreikninga?

Þjóðhagsreikningar Hagstofu Íslands taka saman og mæla umfang efnahagsumsvifa og eru ein mikilvægasta uppspretta upplýsinga um stöðu þjóðarbúsins sem liggja til grundvallar við mat á efnahagshorfum og við hagstjórnarákvarðanir.

14. júní 2022
kalkofninn

Verðbólguhorfur hafa versnað og mikilvægt að bregðast ákveðið við

Peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands ákvað á fundi sínum 4. maí sl. að hækka vexti bankans um 1 prósentu í 3,75%. Vextir eru því orðnir 1 prósentu hærri en þeir voru áður en COVID-19-faraldurinn barst til landsins í lok febrúar 2020. Þeir eru þó enn 0,75 prósentum lægri en þeir voru þegar vaxtalækkunarferlið hófst í maí 2019 vegna efnahagsáfalla sem þá dundu á þjóðarbúinu í kjölfar samdráttar í ferðaþjónustu eftir fall flugfélagsins WOW Air og minni útflutnings sjávarafurða vegna loðnubrests.

10. júní 2022